Een energieneutraal monument: droom of realistisch?

Chantal Tutein Nolthenius en Jan Brink restaureren hun monumentale boerderij uit 1802 grondig, met extra veel aandacht voor het zelf opwekken van alle benodigde energie. Ze verwachten energielabel A++ te halen.

De zoektocht naar een vrijstaand pand begon voor Jan en Chantal vijf jaar geleden. Met een wensenlijst van 45 punten, waar hun toekomstige huis aan moest voldoen, gingen ze op pad. Na jaren zoeken verscheen opeens op Funda de melding dat Het Woldhuis 24 in Apeldoorn in de verkoop ging. Dit was de pachtboerderij naast de boerderij waar de opa en oma van Chantal woonden.

Familiegeschiedenis

Chantal: ‘Wij reageerden onmiddellijk en waren de vijfde kijkers op de lijst. Toen de verkopers van De Blaeke hoorden dat wij zouden komen kijken, bleven ze thuis. Ik was er als kind over de vloer geweest. Zij vonden het leuk dat wij er zouden komen wonen. Van de lijst met 45 punten hoefden we maar 1 punt los te laten: de directe verbinding met de Hoge Veluwe. Verder voldeed het overal aan. En dat de boerderij op landgoed Het Woldhuis ligt, dat was de kers op de taart. Ik ben de zesde generatie van de familie Tutein Nolthenius die weer op het landgoed woont.’

Vertaalslag

‘Wij hebben een architect in de arm genomen die ervaring had met de werkwijze van de gemeente Apeldoorn en die wist hoe de hazen daar lopen. Verder zochten we iemand die vaker monumentale boerderijen toekomstbestendig had gemaakt en natuurlijk is de persoonlijke klik belangrijk. In onze jarenlange zoektocht hebben wij veel woningen gezien, waardoor we heel goed wisten wat we wilden. De uitdaging was iemand te vinden, die in staat was om de vertaalslag van al onze wensen naar een ontwerp te maken. Dat ontwerp moest aansluiten bij wie wij zijn en wat wij belangrijk vinden. Bert Wensink van Bureau BAS is daar goed in geslaagd.’

'Vooronderzoek in andere monumenten bracht goede ideeën.'

Leerzaam

‘Van drie architecten en drie aannemers hebben we projecten bekeken. Dat gaf ons niet alleen inzicht in hun manier van werken en hun visie, maar we kwamen zo ook op ideeën. Wij zagen hoe bij andere boerderijen dingen waren aangepakt en dat was enorm leerzaam. De leverancier van de dakramen hebben we opgeduikeld bij een andere boerderij. Die eigenaren hadden na een lange zoektocht een Franse partij gevonden, die grote dakramen kon leveren die ook tussen smalle spanten passen. Dat heeft ons flink wat tijd bespaard en mooie dakramen opgeleverd.’

Duurzaamheid

‘Kou lijden in een oud huis, dat hebben we lang gedaan en dat wilden we niet meer. Daarom hebben we gekozen voor de hoogst mogelijke isolatiewaarde bij dit monument: vloer, ramen, muren, dak. Verder zijn we op zoek gegaan naar mogelijkheden om zelf te zorgen voor onze energievoorziening. Uiteindelijk afscheid nemen van de NUON is het doel. In 1802 was hier ook geen gas en elektra, het past dus bij deze plek. Met zonnepanelen gaan wij onze eigen energie opwekken en met een tweetal warmtepompen zorgen we voor verwarming en warm water. Voor Jan is het een sport om hoogwaardige technieken te zoeken en hier toe te passen, het is zijn vak ook als installateur.’

Monumentenwacht

‘Op de Erfgoedfair troffen we een medewerker van de Monumentenwacht Noord-Holland. Zij waren bezig met een pilot om aan te tonen dat monumenten wel degelijk energiezuinig gemaakt kunnen worden. Het is lang zo geweest dat alle panden ouder dan 50 jaar automatisch het energielabel G kregen. Zij wilden ons monument graag meenemen in hun pilot. In juni 2016 is bij ons een nulmeting gedaan, toen kwamen ze op een D/E label uit. Straks, als we helemaal klaar zijn, zullen ze opnieuw een meting doen. We gaan voor minimaal A+, maar liever nog A++.’

Advisering

‘Je wilt als monumenteigenaar graag sparren over je plannen en advies van deskundigen. Maar de realiteit is, dat je je toch ook steeds zelf moet verdiepen in vraagstukken. Want uiteindelijk moet je zèlf de beslissingen nemen. Dus ga je op onderzoek uit op internet. En dan merk je na een poosje dat je algauw zelf deskundiger bent, dan de mensen van wie je eigenlijk advies verwacht. Dan heb je, naast je eigen opgebouwde kennis, soms meer aan de ervaring van andere monumenteigenaren.’

Geen planning

‘In de loop van 2017 gaan we verhuizen. Maar we hebben geen strak tijdspad. Een huurhuis geeft ons die flexibiliteit. Wij zeggen altijd: ’Wij hebben geen planning, wij hebben een volgorde.’ Je moet zorgen dat je niet onder tijdsdruk allerlei beslissingen moet nemen. We doen dit nu één keer en het moet dus ook in één keer goed.’